Blog Details

Govind Belbaseकथा सङ्ग्रह बाट

‘ढाक्रे’

31 Dec, 1969

‘ढाक्रे’
(संस्मरण– साहित्य)

–गोविन्द बेल्वासे

नुन बोक्न बटौली जाने ढाक्रेहरु फर्कँदा कुनै साथीलाई ‘हैजा’ लाग्यो भने अरु साथीले छाडेर गाउँ जान्थे । छाडिएका कोही त सञ्च भएपछि बल्ल–तल्ल घर पुग्थे । अरु साथीलाई ‘वाक्ने र छेर्ने’ नसरोस भनेर छाडिँदा पनि गुनासो गर्ने कुरै हुन्थेन । कुनै साथी छोडिएको समाचार ती साथीले घर पुर्याउँथे र पण्डितको सल्लाहमा मृत्यू संस्कार पुरा गरिन्थ्यो ।

अहिले कोरोनाले थलिएला कि भनेर छट्पटिएका वैदेशिक रोजगारीमा पुगेका नेपाली घर फर्कन पाए ज्यान बच्थ्यो कि ! भन्ने ध्याउन्नमा बाँचेका छन् । एयरपोर्ट छेकिएकाछन् । बाटो थुनिएका छन् । जमघट गर्न प्रतिवन्ध छ । भोटबाट फर्कँदा विरामी परेका मदन (मुना मदन)लाई अपरिचितले सहयोग गर्दाको परिस्थितिलाई लक्ष्मि प्रसाद देवकोटाको मनमा “मानिस ठूलो दिलले हुन्छ जातले हुँदैन” भन्ने शब्द पूmर्यो र लेखे । अहिलेको परिस्थितिले त्यही ‘मुना मदन’को झल्को दिँदैछ ।

डाँडाबाट झर्दै गर्दा बटौली बाजारको परैसम्म ठडिएका टिनले छाएका घरको लस्करले मनै रमाउने । अझ साँझमा मेन्टोल (पेट्रोमेक्स) को झिलिमिलीको त के कुरा गर्नु र ! पहिलो चोटी नुन बोक्न आएका अल्लारेलाई त अर्को सूर्य नै देखे जस्तो लाग्ने । पहाडको चिसो पानी र चिसो हावाको सितलता सकिएर तराइ सुरु हुने घोँचमा बसेको त्यो प्रख्यात बजारका जेरीले पनि थुप्रै ढाक्रेलाई लोभ्याउँथ्यो । न्यानो हावामा भन्किएका माँखाले विगारेको त्यो मिठाइको स्वादमा रोग लागेको थाहा नै हुन्थेन । कतिपय ढाक्रेले पचाउनै सक्थेनन् । कोहीभने जोगिन कै लागि खान्थेनन् । कसैको बजेटले भ्याउँथेन । कसैलाई चाहीँ छुच्याइले पनि जोगाउँथ्यो । हुन त ढाक्रे टोलीका अगुवाले सकेसम्म छिटो उकालो चढाएर सितल ठाउँमा पुर्याउने जोड गर्थे । करै पनि गर्थे । तर, कर गर्दार्गदै पनि सधै त्यो प्रयास सुरक्षित हुन्थेन र त कोहीकोही भने हैजाको सिकार भै हाल्थे ।

भेली(गुण)का डल्ला, तमाखुको गन्ध र सेता बतासा मिठाइको स्वरुपले नै मिठासको प्रचारबाजी गरेर लोभ्याइरहेका हुन्थे । कतै चामल त कतै सिध्राको थुप्रोको टुप्पोमा चुच्चो पर्ने गरी सजाइएका हुने । कपडाका पसलमा सजाएर बान्कि मिलाइएका थानका चमकले कछाड फालेर एउटा जाएँ नै लगाउँ कि झैँ हुने । एक थानबाट च्यात्न लाएर लाहुरेकी छोरीलाई छापावाल गुन्यू लगेर दिन पाए त पक्कै फक्किन्थी भन्ने विचारले नै मन चन्चल भै हाल्ने । संगै आएका कतिपय साथीले त मट्टितेलको टिन पनि नुनसितै डोकामा हाल्थे ।

घरबाट गोसेनीले हाल्देको मकैको आटो(ढेडो), गुन्द्रुक र तिलको छोप अचार खोलाको तिरमा चौतारी नगिच ढाकर विसाएर पकायो, खायो । हरेक वर्ष नुन खेप्न झर्ने फर्कनेले पाकाउने खाने गरेको ठाउँमा तीन वटा ढुङ्गा ठिक्क दुरीमा बसेर सिल्वरको डेक्ची (तपेस) माथि बसाल्न मिल्ने गरी स्वागत गरिरहेका हुन्थे । ढाकर विसायो, एक दुई कान्ला माथि गयो एक अङ्गालो सिट्ठा जम्मा पार्यो ल्यायो, पकायो खायो, बाटो लाग्यो । बजार झर्दा त डोको रित्तै हुने, मज्जा आउने । टोलीमा रमाइला रमाइला बुढाहरु पनि हुने, बडो रसिला गफ पनि सुन्न पाइने । उनीहरुका बैँसका गफ र तरुनी फकाएका गफै रसिला । पहिलो नुन खेप्न आउने अल्लारेहरुलाई जिस्काउँदा पनि रमाइलै हुने । टाकुराका साहु काकाले भने बर्षभरि जम्मा पारेको घिउ बोकेर जान्थे, त्यही बेचेर चीनी, मसला र भरियालाई नुन पनि बोकाउँथे । साथमा एक टिन मट्टितेल पनि लैजान्थे ।

दौँतरी गुन्टेले पुच्छारको मन्दिरसम्म पुगेर तल्लो गल्लीबाट लगेर माथिल्लो गल्लीबाट ल्याउँदा देखेको बजारको रमझमले यत्ति त लोभ्याएन भुन्टेलाई । तर, के गर्नु नुन भरेर छिट्छिटो बाटो लाग्न अगुवाले अत्याए पछि गरुङ्गो नुनको भारि बोकेर घर तिर सोझिनै पर्यो । डोकामा नुनमाथि बाटा खर्च खान बचेको सातु, भुटेको मकैका ठेला, अन्न र सिन्कीलाई नाम्लोले थाप्लोमा अड्याएर उकालो खुड्किले बाटोमा पाइला विस्तारै विस्तारै सर्ने । ओरालो झर्दा रित्तो डोको लिएर फटाफट झरे जस्तो त हिड्नै नसकिने । सङ्गीहरुको लस्करै लाग्ने । कत्तिकत्ति खेर त भरियालाई भारि बोकाएर टेप बजाउँदै हिड्ने लाहुरेले उछिनेर जान्थे । लाहुरेको भरियाले बोकेको बाकस पनि धेरै गरुङ्गो नभएर त होला उछिनेर गै हाल्थे । आपूmलाई भने त्यो टेपरिकर्डको गीत सुनिरहन पाए पनि हुन्थ्यो झै भैरहने । तर, उनी अलि अगाडि बढ्दै गए पछि त्यो आवाज पनि मधुरो हुँदै पछि हराउँदै जान्थ्यो । उनीहरु सरासर जान्थे क्यारे ! आपूmलाई त भारिले अलि गलाउँथ्यो अलि माथि पुगेर चौपारीमा एक छिन ढाकर अड्यायो, निधारबाट नाम्लोलाई गलाभन्दा तल झार्यो, निधारबाट चोर औँलालाई चन्द्राकार पारेर स्वाट्ट पुछ्दा तरर.. पसिना चुहिने । पिपलको पात हल्लाउँदै आएको हावाको एक स्वाठले सित्तल पार्ने । अनि, नाम्लो भारिमाथि हालेर आपूm त्यो बन्धनबाट एक छिन् पूmत्कियो र गोरेटो पारिपट्टि कलकल गर्दै बाँसको डोबबाट झर्दै गरेको सित्तल पानी घटघटी खायो । सित्तल त हुने तर अर्को पालो कुरेको साथीलाई धारो छाडेर फेरि नाम्लोको भरमा भारि पिठ्यूमा अड्यायो र खुड्किला चढ्दै उकालो लाग्यो ।

बजार झर्दा त बुढाहरु पनि रित्तो भारि भएर मिठा गफ सुनाउँथे । गरुङ्गो भारीले गर्दा स्वाँस्वाँ भएर पनि होला उनका गफ सुन्न पनि रात काट्ने ठाउको विसौनीमा कतिखेर पुगिन्छ र रसिला गफ सुन्न पाइन्छ भन्ने कल्पना कै भरमा एक पछि अर्को पाइला सार्दै जान पर्ने ।

हिँड्दा हिँड्दै ट्वाङ...ट्वाङ गर्दै फलामे घण्टीको धोन्द्रे स्वर कानमा ठोक्किन थाल्थ्यो । पहिला अलि मधुरो सुनिएको त्यो स्वर अलि चर्को हुँदै जान्थ्यो । घण्टीको आवाजले नगिचै त्यो खच्चडको लस्कर आइपुगेको थाहा पाएर हाम्रो लस्करले अलि छेउँ लागेर साइड दिन्थ्यौँ । घण्टी झुण्डाएको सवै भन्दा अगाडिको खच्चडको पछिपछि लस्कर लागेका अरु खच्चड परेड खेल्ने सिपाहीको जस्तो लाम लाएर अगाडि बढ्थे । उनका पिठ्यूमा दुई तिर बरोबरीको वजन मिलाएर झुण्डाइएका भारि लिएर जाँदा हामीलाई भने ‘तिम्रा तिघ्रा भन्दा हाम्रै तिघ्रा बजबुत’ भन्ने ध्वाँस दिए झै उछिनेर जान्थे । कतिपयले त नगिचै आउँदा लादी(गोबर) छाड्थे, ठ्वास्स गन्हाउने । कतै भने त्यस्तै खच्चड र घोँडाको सुकेको लादी कुचेरै हिँड्न पर्ने ।

अगाडिका साथीले नविसाइ हिँडिरहँदा, आपूmलेमात्र कतै विसाए आपूm कमजोर भएको ठहरिएर इज्जत जाने । त्यसैले सकि नसकी अघिको साथी भन्दा दुरी बढ्ने गरी टाढा हुन पनि नहुने गरी जोड गर्दा निस्केका पसिना ठसठसी गन्हाउने । अझ पिठ्यूको भोटो त पसिनाले लछप्पै भिजेको हुन्थ्यो । भारि विसाएर ढाकर छाड्दा भोटो भित्रसम्म पुगेर हावाले छाला छुन पाउँदा त चीँसो लाग्ने । सित्तल हुने ।

अहिले भने त्यसको ठीक उल्टो हुन्छ । मोटर–वेमा अगाडिको गाडी भन्दा कम्तिमा दुई सेकेण्डको दुरीमा पछि बसेर गाडी चलाउ भनेर सूचना पाटीले सम्झाइरहँदा गाडी बीचको दुरी कम भएर इज्जत गयो कि झै भैरहन्छ ।

Recent Blogs

image

www.amaaba.org
www.आमाबा.org

नेपाल सम्पर्कः गंगाराम थारू चौधरी, फोनः 9869852676

The UK: 23 Berkeley Road Peterborough PE3 9PA
Phone: 01733 831005



Categories

__________________



© www.amaaba.org